‘We transformeren de skeletten in godinnen en we wenden ons tot hen alsof ze ons kunnen leren niet nodig te hebben.’

Marya Hornbacher, Wasted: A Memoir of Anorexia and Bulimia

Eetstoornissen: Wanneer het lichaam een strijdtoneel wordt

Een eetstoornis draait niet alleen om voedsel—het is een diepgewortelde psychologische aandoening waarbij eetgedrag een manier wordt om om te gaan met emotionele pijn, zelfbeeldproblemen en sociale druk. Dit kan leiden tot restrictief eten, eetbuien, braken of andere compenserende gedragingen.

Eetstoornissen ontstaan door een complex samenspel van biologische, psychologische en sociale factoren. Hoewel inzicht in deze factoren helpt te begrijpen waarom een eetstoornis ontstaat, is bewustwording alleen niet voldoende voor herstel. Werkelijke genezing vereist zowel het doorbreken van verstoorde gedachten en gedragingen in het heden als, in ernstigere gevallen, het aanpakken van onderliggende emotionele conflicten die de stoornis in stand houden. Zonder alternatieve manieren om stress, angst en zelfwaardering te reguleren, blijft het risico op terugval groot.

Een van de belangrijkste aspecten van herstel is het opnieuw in contact komen met het lichaam. De manier waarop iemand zijn of haar lichaam ervaart en waarneemt, speelt een cruciale rol in zowel de ontwikkeling als het voortbestaan van een eetstoornis. Daarom kan lichaamsgerichte psychotherapie een krachtig hulpmiddel zijn om een gevoel van belichaming, acceptatie en innerlijk evenwicht te herstellen.

Soorten eetstoornissen

Anorexia nervosa

Anorexia wordt gekenmerkt door een intense angst om aan te komen, zelfs wanneer iemand al gevaarlijk ondergewicht heeft. De voedselinname wordt extreem beperkt, vaak gepaard met obsessieve gedachten over gewicht, calorieën en uiterlijk. Iemand met anorexia verbindt dun zijn met zelfwaarde, wat leidt tot dwangmatig gedrag rondom eten en bewegen.

Bij vrouwen kan langdurige ondervoeding leiden tot het uitblijven van de menstruatie (amenorroe), terwijl andere lichamelijke gevolgen extreme vermoeidheid, haaruitval en hartproblemen kunnen omvatten. Ondanks ernstig gewichtsverlies zien mensen met anorexia zichzelf vaak nog steeds als te zwaar en onderschatten ze de ernst van hun situatie.

Bulimia nervosa

Boulimia wordt gekenmerkt door episoden van eetbuien, waarbij in korte tijd grote hoeveelheden voedsel worden geconsumeerd, vaak in het geheim en zonder fysieke honger. Dit wordt gevolgd door compenserend gedrag om gewichtstoename te voorkomen, zoals:

• Opwekken van braken
• Overmatig sporten
• Streng vasten of diëten
• Misbruik van laxeermiddelen of vochtafdrijvende middelen

Tijdens een eetbui voelt iemand zich vaak de controle kwijt, overmand door de drang om te eten. Achteraf zorgen intense schuldgevoelens en schaamte ervoor dat het compenserende gedrag wordt ingezet, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat. Net als bij anorexia is boulimia diep verbonden met zelfbeeldproblemen, waarbij lichaamsgewicht en uiterlijk de eigenwaarde bepalen.

Binge eating disorder (BED)

Binge Eating Disorder (BED) lijkt op boulimia in die zin dat het wordt gekenmerkt door frequente eetbuien, maar zonder compenserend gedrag zoals braken of vasten. Mensen met BED eten vaak ver voorbij het punt van fysieke verzadiging, meestal als reactie op stress, angst of eenzaamheid.

Deze stoornis leidt vaak tot gewichtstoename en obesitas, met bijkomende gezondheidsrisico’s zoals diabetes, hartziekten en een hoge bloeddruk. Net als bij anorexia en boulimia is BED echter niet simpelweg een probleem met eten—de diepere oorzaak ligt in emotionele worstelingen en negatieve zelfoordelen.

Behandeling van eetstoornissen: Een holistische aanpak

Een effectieve behandeling voor eetstoornissen gaat verder dan enkel voedings- en gewichtsbeheer—het vereist psychologische genezing, lichaamsbewustzijn en emotionele regulatie. Een uitgebreide aanpak omvat:

1. Individuele therapie

• Richt zich op het identificeren van triggers en het ontwikkelen van copingstrategieën voor emotionele stress.
• Werkt aan onderliggende zelfbeeldproblemen en negatieve overtuigingen over het lichaam.
•  Helpt mensen hun eetgedrag op een gestructureerde manier te herstellen.

2. Lichaamsbewustzijn, ontspanning en aarding

• Veel mensen met een eetstoornis verliezen het contact met hun lichaam door schaamte, trauma of onrealistische schoonheidsidealen.
• Lichaamsgerichte therapie helpt om een gevoel van belichaming en zelfacceptatie te herstellen.
• Technieken zoals ademhalingsoefeningen, mindfulness en lichaamsgerichte bewegingstherapie kunnen helpen om emoties te reguleren.

3. Gezinstherapie

• Eetstoornissen bestaan niet op zichzelf—gezinsdynamiek speelt vaak een rol.
• Therapie bevordert open communicatie en leert familieleden hoe ze herstel kunnen ondersteunen zonder destructieve patronen te versterken.
• Ouders en naasten leren strategieën om gezonde eetgewoonten te stimuleren zonder druk of schuldgevoelens op te leggen.

4. Groepstherapie

• Biedt een veilige, ondersteunende omgeving waarin mensen ervaringen kunnen delen en van elkaar kunnen leren.
• Helpt bij sociale training en biedt feedback van zowel lotgenoten als therapeuten.
• Onderzoek wijst uit dat lichaamsgerichte therapie bijzonder effectief kan zijn in het behandelen van verstoorde lichaamsbeleving.

Tot slot

Eetstoornissen gaan niet alleen over eten—they zijn een uiting van diepe emotionele wonden, maatschappelijke druk en interne conflicten. Herstel betekent niet alleen weer “normaal” eten, maar vooral het herstellen van de relatie met het lichaam, emoties en zelfwaarde.

Door psychologische therapie te combineren met lichaamsgerichte interventies, kunnen mensen zich bevrijden van de cyclus van restrictie, eetbuien en zelfkritiek—en opnieuw balans en vrede vinden in zichzelf.