Je wordt niet gestraft voor je woede, je wordt gestraft door je woede.
Boeddha
Haat is een aangelegenheid van het hart; verachting dat van het hoofd.
Arthur Schopenhauer
Wat zijn woede of boosheid?
Boosheid is een van de basisemoties van de mens. Een belangrijke functie van boosheid of woede is het aangeven van je grenzen en het laten zien dat een ander te ver is gegaan. Meestal worden de verhoudingen daarna hersteld en kan de boosheid afzwakken of verdwijnen.Niet iedereen vindt het eenvoudig om zijn woede op een goede manier tot expressie te brengen. Woede kan soms de olie op het vuur worden en overgaan in destructieve agressie. Woede is ook erg verbonden met angst. Je hebt angst nodig als signaalfunctie voor je veiligheid. Woede heb je nodig om aanwezig te blijven. Angst functioneert als de rem, maar je kan er door bevroren raken. Wanneer je evenwicht hebt, ben je zo levendig, aanwezig en zorgzaam als kan.
Wat is agressie?
Agressie is niet enkel geweld. Het is ook niet perse iets negatiefs. Agressie is ook energie die je nodig hebt om uit te reiken, voor voedsel, liefde of wat ook. Het woord agressie stamt af van het latijn ‘agere‘ wat betekent doelgericht handelen. Het bestaat al vroeg in je leven, bijv. als zuigen, dat het doel heeft je te voeden en te bevredigen. Na afwijzing hiervan raakt de energie evenwel bevroren. Bevroren energie kan bewogen worden door zogenaamde “agressie oefeningen” die je helpen je behoefte opnieuw te voelen en opnieuw uit te kunnen reiken. In het geval van ‘zuigen’ zit de onderdrukte agressie m.a.w. in de lippen en de mond. Hier kan mee gewerkt worden in lichaamsgerichte psychotherapie.
Soorten agressie
- Positive agressie: Deze dient dus om jezelf te doen gelden, grenzen te hebben, actief te zijn, te krijgen wat je wilt, iets rechtstreeks te zeggen en te doen. Deze agressie dient je op een gezonde manier. Je vind ook positieve agressie in competitie, vechten en sport.
- Indirecte agressie: Dit is bijv.roddelen, passieve agressiviteit, ‘bitching’, ‘zeuren’, slachtoffer worden, in zelfmedelijden vastzitten, eisend zijn, cynisme, sarcasme, de ander liefde of seks achterhouden, zich altijd schuldig voelen, geen zelfverantwoordelijkheid nemen, enz.
- Negatieve agressie: Dit zijn allerlei soorten van geweld, de ander misbruiken voor jezelf, machtsmisbruik en manipuleren, dreigen met zelfmoord, enz. Hieronder of ermee verbonden kunnen verslavingen, depressie, dissociatie, eetstoornissen, persoonlijkheidsstoornissen, e.a. zitten.
Problemen met woede en agressie
Mensen kunnen soms hun woede lang ‘oppotten’, maar ze kunnen er ook te ver mee gaan; ermee ‘over de schreef‘ gaan. Het kan ook voorkomen dat mensen in hun opvoeding niet hebben geleerd dat er ook plaats is voor woede in het leven en hoe je op een goede en functionele manier boosheid kan uiten. Dit gaat dan gepaard met onzekerheid of frustratie. Het kan ook gebeuren dat de woede bij iemand zo sterk is dat hij of zij er door overspoeld wordt en zichzelf niet goed meer kan handhaven of in de hand heeft. Dit kan leiden tot bedreigend of negatief agressief gedrag tegenover anderen, het vernielen van spullen en in sommige gevallen ook tot zelfbeschadiging. Maar het kan ook leiden tot angst.
Bij jonge kinderen komen woede-aanvallen regelmatig voor. Hun emotie-regulatie is tot een bepaalde leeftijd nog niet voldoende ontwikkeld. In sommige gevallen hebben ze begeleiding nodig om hun woede of agressie te leren beheersen. Als volwassene wordt je geacht je woede te kunnen beheersen – wat niet hetzelfde is als ze onderdrukken. Je hoeft niet ver om je heen te kijken om te zien dat dit niet eenvoudig is voor sommigen.
Woede n.a.v. ingrijpende gebeurtenissen
Woede komt in het leven van mensen dikwijls sterk op de voorgrond n.a.v. bepaalde ingrijpende levensgebeurtenissen zoals het doormaken van een echtscheiding, of het verliezen van een dierbaar persoon of een vaardigheid of een rol. Ook zij die het slachtoffer zijn (geweest) van mishandeling of van seksueel misbruik of mishandeling dient woede een plaats te krijgen. Dit soort gebeurtenissen in de jeugd of op latere leeftijd kunnen ook aanleiding geven tot allerlei psychische en psychiatrische klachten of ziektebeelden, zoals depressie, angst, hechtingsstoornissen of persoonlijkheidsstoornissen. Vaak is er een combinatie van aanleg en omgevingsfactoren.
Gevolgen in het dagelijks functioneren
Als je regelmatig woede-aanvallen hebt, dan kan dit grote gevolgen hebben voor je dagelijks functioneren. Gebrekkige woede-regulatie leidt vaak tot verslechterde sociale verhoudingen. Het heeft ook vaak tot gevolg dat anderen angst kunnen ontwikkelen voor jouw reactieve woede. Misschien word je zelf ook wel bang voor je eigen woede-aanvallen als je je zelf-controle kwijt bent. Of je voelt je er schuldig of beschaamd over. Het is dan ook goed mogelijk dat je situaties waarin je de kans loopt om boos te worden, krampachtig gaat vermijden, waardoor je in een soort isolement terecht komt en de spanning alleen nog maar oploopt. Dit is dan weer nefast voor je sociale leven.
Wie boos reageert, krijgt geregeld ook de negatieve tegen-reactie van de ander terug. Dit kan tot gevolg hebben dat anderen bij voorbaat al verwachten dat je boos wordt en dat het patroon zo in stand wordt gehouden. Afhankelijk van de ernst van de woede-problematiek, kan ook aanraking met politie, justitie of andere instanties onaangename gevolgen hebben.
Passende interventies voor stoornissen i.v.m. woede en agressie zijn onder meer:
- Individuele Therapie: In bodymind en lichaamsgerichte psychotherapie staat niet het praten centraal, maar het ervaren en handelen. In individueel werk kan de therapeut met je onderzoeken wat de oorzaak is van jouw woede en agressie, zoals misschien een negatief zelfbeeld of een ingrijpende gebeurtenis waar je nog last van hebt. Er tijdens de therapie gefocust worden op de ontwikkeling van specifieke vaardigheden voor het managen van je woede, terwijl ook de strijd met alledaagse stressoren en laag zelfwaarde gevoel (die dikwijls samengaan met woedeaanvallen) wordt aangeboden. Als je je bewust bent van de vaste patronen waarlangs een woede-aanval zich ontwikkelt, dan kun je deze stappen apart bekijken. In oefeningen kun je (soms letterlijk) stilstaan bij elke stap en ontdekken dat je een keus hebt in jouw gedachten en jouw handelen. In rollenspellen kun je bijvoorbeeld ondervinden welke gevolgen het heeft voor het verloop van een gebeurtenis als je andere gedragskeuzes maakt. Afhankelijk van de ernst van de problemen kan een behandeling enkele maanden in beslag nemen.
- Relaxatie, body-awareness, grounding en emotionele expressie: Zoals individuele therapie, werkt relaxatie, grounding en body-awareness door het aanleren van specifieke managementvaardigheden bij de cliënt. Door middel van ontspannings- en ademhalingsoefeningen leer je jouw emoties te reguleren. We gebruiken technieken waardoor je je bewust wordt van de innerlijke processen die bijdragen tot woede, en zodoende leren we je betere controle te hebben over deze processen. Met gerichte oefeningen en opdrachten kun je (opnieuw) leren hoe je op een goede en veilige manier boos wordt. Je kunt de signalen leren kennen van jouw woede: waar voel je dit in jouw lichaam? Welke gedachten komen er bij je op en welk gedrag hoort daarbij? Ook alternatief gedrag komt aan de orde: op welke manieren kun je jouw woede wel veilig uiten?
- Groepstherapie: Groepen voorzien in een veilige en gepaste sociale training waar de cliënt feedback kan krijgen van anderen over hoe hun gedrag te reguleren. Een preventieplan met heldere afspraken over hoe te handelen als jouw woede te hoog oploopt kan aan bod komen. De veiligheid van jezelf, de therapeut en eventuele groepsgenoten wordt zo gewaarborgd.
Vond je dit artikel leuk? Deel het op: