Obsessief-Compulsieve Stoornis (OCS)

“Ik heb een bekentenis. Ik ben een beetje OCS als ik post op sociale media – ik heb de neiging om meer te bewerken dan zou moeten. Maar toen begon ik te denken, misschien moeten we allemaal iets meer bewerken – onze berichten, onze gedachten, onze woorden.”

Traci Lea LaRussa

Wat is Obsessief-Compulsieve Stoornis (OCS)?

Obsessief-Compulsieve Stoornis (OCS) wordt gekenmerkt door intense obsessies en/of compulsies (dwanghandelingen) die in belangrijke mate interfereren met het dagelijks functioneren. Obsessies zijn terugkerende en volhardende ongewilde gedachten, impulsen, of beelden die gewoonlijk irrationeel zijn en negatieve gevoelens veroorzaken zoals angst, twijfel, of gevoelens van onaf zijn. Compulsies zijn intentionele en repetitieve gedragingen die er voor dienen om deze gedachten en de negatieve emoties die ermee gepaard gaan het zwijgen op te leggen.

“Maar het belangrijkste onderdeel van haar ritueel was het toilet schoonmaken. Om de verspreiding van bacteriën en virussen te voorkomen, moest dit met absolute degelijkheid en precisie gebeuren. Het toilet schoonmaken was een test van haar bekwaamheid en loyaliteit aan Oliver, haar god, en het voorschrift om de touwtjes in handen te houden.“

Andrea Kayne Kaufman, Oxford Messed Up

Sommige voorbeelden van obsessies en de bijhorende dwanghandelingen en gedachten zijn gelijst in de onderstaande tabel. Het is belangrijk op te merken dat OCS, het patroon van obsessie en/of compulsies een belangrijke belemmering moeten veroorzaken in iemands leven. Het hebben van de gedachte „Heb ik de deur op slot gedaan?” en teruggaan om dit nog eens te checken is geen teken van OCS. Maar verschillende keren teruggaan om te checken kan indicatief zijn voor een angststoornis.

Obsessies

• Constante, irrationele zorg omtrent vuil, kiemen, of besmetting.
• Excessief begaan zijn met orde, opruimen, symmetrie
• Angst dat negatieve of agressieve gedachten of impulsen persoonlijke schade zullen berokkenen of schade aan een naaste zal berokkenen
• Preoccupatie met het verliezen of het wegwerpen van objecten van weinig of geen waarde

Compulsies 

• Poetsen (bijv. het herhaaldelijk wassen van zijn handen, baden, of huishoudgerei poetsen)
• Checken (bijv. of de deuren gesloten zijn, de verwarming is uitgezet, de haardroger uitgetrokken)
• Herhalen (bijv. het onvermogen om te stoppen met het herhalen van een naam, een zin, of een eenvoudige activiteit)
• Hamsteren ( moeilijk om nutteloze zaken weg te gooien zoals oude kranten, kroonkurken, of rubberen banden

Obsessies en compulsies kunnen variëren met de leeftijd. Bijvoorbeeld, een kind kan zich er zorgen over maken dat hij of zijn familie geschaad zal worden door een inbreker (Obsessie). Hij zal dus alle deuren en ramen checken om er zeker van te zijn dat ze gesloten zijn. Maar hij kan dan angst hebben dat hij per ongeluk een deur opengemaakt heeft terwijl hij aan het checken was, en zal een tweede, een derde, en een vierde maal doorheen het ritueel gaan (Compulsie/Dwangmatigheid). Een volwassene met OCS kan angst hebben dat hij/zij ziek zal worden door kiemen, en dus zal hij excessief beginnen poetsen, de handen wassen, of weigeren de deurknop met blote handen aan te raken, of weigeren om andere WC’s te gebruiken.

Een belangrijke factor in OCS is het feit dat de persoon voort obsessies of compulsies heeft ondanks het feit dat hij zich realiseert dat ze niet rationeel zijn. Dit kan leiden tot gevoelens van schaamte of verlegenheid bij mensen die leiden aan OCS, en zij kunnen weigerachtig zijn om te vertellen wat er voor hen gebeurt. Goede communicatie met vrienden, familie en/of verwanten kan inzicht in het probleem vergroten en iemand helpen om de steun te krijgen die ze nodig hebben. Als je een van deze symptomen in jezelf of in één van je naasten herken, kan een professionele evaluatie aangewezen zijn.

Passende interventie voor OCS

Passende interventie voor OCS vanuit een biopsychosociale en integratieve invalshoek omvat:

• Individuele therapie: Individueel werk richt zich op het ontwikkelen van specifieke vaardigheden voor het managen van angst, terwijl ook het gevecht met dagdagelijkse stressoren en laag zelf-waardegevoel die dikwijls een diagnose van angst vergezellen aanpakt.
• Relaxatie, Grounding en body-awareness: Zoals individuele therapie, werkt relaxatie, grounding en body-awareness met het aanleren van specifieke angst-managementvaardigheden. Innerlijke processen die bijdragen tot angst, worden meer bewust gemaakt en zodoende wordt geleerd aan de cliënt om deze processen beter te controleren.
• Familietherapie: Familiewerk is belangrijk in de behandeling van angst omdat het focust op de ontwikkeling van open communicatie en expressie van emotie, terwijl ouders/geliefden technieken geleerd wordt die ze thuis kunnen gebruiken met de cliënt.
• Groepstherapie: Groepen voorzien een veilige en toepasselijke sociale training waar de cliënt feedback kan krijgen van „peers” en professionals omtrent hoe hun gedrag te reguleren.